Kadıköy Klinik Psikolog/Psikoterapist

Sağlıklı Sınırlar Nelerdir?

Sağlıklı sınırlar, bireyin kendini koruması, özsaygısını sürdürmesi ve diğer insanlarla dengeli ilişkiler kurabilmesi için gereklidir. Ancak birçok insan sınır koymakta zorlanır, özellikle de “hayır” diyememe eğiliminde olanlar için bu, büyük bir sorun olabilir. Sınır koyma güçlüğü bireyin çocukluk deneyimleri, içselleştirilmiş nesne ilişkileri ve bilinçdışı çatışmalarla yakından ilişkilidir.

Sağlıklı Sınırların Önemi

Sağlıklı sınırlar; duygusal, fiziksel ve zihinsel iyi oluşu destekleyen, bireyin kendini güvende hissetmesini sağlayan kurallardır. Bu sınırlar;

• Kişisel alanı korumaya yardımcı olur,
• Duygusal sömürüye karşı bireyi korur,
• Kişinin özsaygısını artırır,
• Sağlıklı ve dengeli ilişkiler geliştirmeye katkıda bulunur.

“Hayır” diyememe eğilimi olan bireyler genellikle;

• Başkalarını hayal kırıklığına uğratmaktan korkarlar,
• Reddedilme veya yalnız kalma kaygısı taşırlar,
• Kendi değerlerini başkalarının onayına bağlarlar,
• Suçluluk ve utanç duygularıyla hareket ederler.

Çocukluk döneminde ebeveynleri tarafından aşırı kontrol edilen, koşullu sevgi hisseden ya da ebeveynlerinin duygusal ihtiyaçlarını karşılamak zorunda bırakılan bireyler, ilerleyen yaşlarda sağlıklı sınırlar oluşturmakta zorlanabilirler.

Bağımlı ebeveyn- çocuk ilişkisinde, çocuk başkalarının duygularını ve beklentilerini karşılamayı bir görev olarak görebilir. Bu bireyler yetişkinliklerinde de “hayır” dediklerinde suçluluk hissetme, başkalarının sevgisini kaybetme korkusu ve onaylanma ihtiyacı gibi sorunlar yaşarlar. Bu nedenle rahatsızlıklarını doğrudan ifade edemezler, ancak pasif agresif biçimde dolaylı yollardan ifade edebilirler.

Sağlıklı Sınırlar Nasıl Oluşturulur?

Sağlıklı sınırlar oluşturmak, bireyin önce kendi değerlerini ve ihtiyaçlarını fark etmesiyle başlar. Kendini tanımak, sınır koyma sürecinde en önemli adımdır. Bununla birlikte, çocukluktan gelen bilinçdışı kalıplar, öğrenilmiş davranışlar ve geçmiş deneyimler, kişinin sınırlarını net bir şekilde belirlemesini zorlaştırabilir. Bu nedenle, sağlıklı sınırlar oluşturabilmek için bu kalıplaşmış düşünce ve davranışların fark edilmesi ve çözülmesi gerekir.

Ancak sağlıklı sınırlar yalnızca içsel farkındalıkla sınırlı kalmamalı, günlük yaşamda da uygulanabilir hale getirilmelidir. Kişisel alanınızı koruyabilmek, hayır diyebilmek, duygusal yükleri paylaşmak ve kendi ihtiyaçlarınıza öncelik vermek gibi adımlar, sınır koyma sürecinde önemli bir rol oynar. Bu süreci kolaylaştırmak için, kendinizi ifade etmeyi öğrenmek, sınırlarınızı net bir şekilde belirtmek ve başkalarının sınırlarını da gözetmek oldukça önemlidir. Sağlıklı sınırlar, sadece kendinizi korumanıza değil, aynı zamanda daha dengeli ve tatmin edici ilişkiler kurmanıza da yardımcı olur.

• Değerlerinizi gözden geçirin: Sınırları belirlemek, bireyin kendi değerlerini fark etmesiyle başlar. “Benim için kabul edilebilir olan nedir?” sorusu üzerinde düşünmek faydalı olabilir.
• Geçmiş kalıplarınızı fark edin: sınır koyma zorluklarının erken dönem yaşantılarla ne gibi ilişkisi olduğunu düşünmek neden bu şekilde davrandığınızı anlamanıza yardımcı olabilir.
• “Hayır” demeyi pratik edin: Öncelikle küçük taleplere hayır diyerek başlamak, bireyin sınır koyma yetisini geliştirmesine yardımcı olabilir.
• Duygusal düzenleme becerileri kazanmak: Suçluluk ve kaygı duygularına alan açarak ve bu duyguları kucaklayarak “hayır” deme öğrenilebilir.
• Sağlıklı iletişim tekniklerini öğrenmek: Açık ve net bir şekilde sınırları ifade edebilmek çokça pratik yaparak gerçekleşebilir. Bunun için oluşacak kaygıya da katlanabilmek önemlidir.

Sınır koyma ve “hayır” diyebilme becerisi, bireyin ruh sağlığını ve ilişkilerini doğrudan etkileyen önemli bir unsurdur. Psikodinamik açıdan bakıldığında, bireyin geçmiş ilişkileri ve bilinçdışı süreçleri, sınır koyma becerisinin gelişiminde kritik bir rol oynar. Bu nedenle, bireylerin sağlıklı sınırlar oluşturabilmesi için kendini tanıması ve bilinçdışı süreçleriyle yüzleşmesi gereklidir.

Sağlıklı sınırlar, bireyin kendini koruması, duygusal ve zihinsel sağlığını dengede tutması için hayati bir öneme sahiptir. Kendi ihtiyaçlarınızı gözeterek sınırlar koymak, ilişkilerinizde daha sağlıklı ve dengeli bir iletişim kurmanıza yardımcı olur. Unutmayın, hayır demek ve kişisel alanınızı korumak, sizi bencil değil, farkındalıklı bir birey yapar. Eğer sağlıklı sınırlar belirleme konusunda zorlanıyorsanız, Psk. Büşra Kordağ ile iletişime geçerek profesyonel destek alabilirsiniz. Kliniğin konum bilgisine buradan ulaşabilirsiniz. Kendinize değer vermek, güçlü sınırlar koymakla başlar! 🌿